Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens)

Pachnotka zwyczajna to pospolite, jednoroczne zioło, rosnące w ogrodach lub w stanie dzikim w Azji (Japonia, Chiny, Indochiny, Wietnam, Korea). Obecnie uprawiane jest również na innych kontynentach (np. w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych czy Austrii). Osiągająca niewiele ponad pół metra roślina o liściach przypominających pokrzywę i białych, niepozornych kwiatkach. Spotyka się również odmiany o większych rozmiarach. Liście mają barwę zieloną, fioletową lub zieloną z wierzchu, a fioletową od spodu. Świetnie nadaje się do kuchni japońskiej (składnik sushi, dodatek do herbaty, służy do marynowania moreli japońskich, w celu uzyskania umeboshi), koreańskiej (sałatka ze świeżych liści), chińskiej (przyprawa do gulaszu, marynowane liście). Stąd wywodzą się jej nazwy pospolite: chińska bazylia, dzika bazylia, pachnotka miętowa, fioletowa mięta.

Uprawa pachnotki jest bardzo prosta i nie wymaga skomplikowanych zabiegów agrotechnicznych. Idealnie się sprawdza w nasze niezbyt ciepłe i kapryśne lato. Dobrze rośnie w typowej ziemi ogrodowej z duża zawartością kompostu. Odczyn gleby obojętny do lekko kwaśnego, stanowisko słoneczne. Wysiew nasion wczesną wiosną wprost na miejsce stałe. Przed wysianiem dobrze jest nasiona namoczyć przez 24h w niechlorowanej wodzie. Jeszcze wilgotne wysiewamy podobnie jak rzodkiewki, płytko w rzędy o odstępach ok 15 cm.

Nasiona wysiewamy dość rzadko, a ewentualne zagęszczenia korygujemy po skiełkowaniu. Pozostawiając jedna siewkę co 10-15cm. Jak tylko wielkość roślin pozwoli przycinamy pędy wierzchołkowe dość krótko. Pachnotka dobrze toleruje ciecie i szybko się krzewi. W warunkach krajowych Pachnotka zakwita i wydaje sporo nasion. Przy łagodnych zimach daje duży samosiew, z czasem może stać się problematyczna w naszym ogrodzie. Dlatego ważne by poprzez częste cięcia ograniczyć ilość pędów kwiatowych.

Pachnotka jest jedną z najlepiej udokumentowanych roślin o właściwościach przeciwalergicznych. Zmniejsza stężenie histaminy we krwi, skutecznie działa w przypadku kataru siennego, alergii na roztocza, sierść, pióra, wycieków i chronicznego zatykania nosa, astmy, chronicznego alergicznego bronchitu i atopowego zapalenia skóry. Pomaga również w przeziębieniach i infekcjach wirusowych z towarzyszącym im katarem i kaszlem. Pachnotka wspomaga produkcję cytokin, przyczynia się do uspokojenia i ułatwienia oddychania. Osoby łatwo zapadające na infekcje dróg oddechowych, chore na astmę, reagujące kaszlem na zmiany temperatury otoczenia powinny włączyć pachnotkę na stałe do swojej diety.

Wyciągi z liści poza silnym działaniem przeciwalergicznym – wymiernie działają przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, antybakteryjnie i spazmolitycznie.
Związki w roślinie m.in. kwas rozmarynowy, luteolina i apigenina, poza działaniem antyoksydacyjnym skutecznie obniżają poziom cukru, regulują poziom triglicerydów we krwi z tego względu pachnotka może być stosowana u osób z cukrzycą i zespołem metabolicznym.

Pachnotka jest rośliną bogatą w kwasy tłuszczowe, szczególnie w kwas palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy oraz bardzo ważny, rzadko spotykany w roślinach, kwas z szeregu omega-3- alfa-linolenowy. Z jej ziarnem wytwarza się olej, który znajduje zastosowanie nie tylko w kosmetyce.

Olejek z pachnotki ziała zabójczo na kilkadziesiąt różnych patogennych bakterii znajdujących się w jamie ustnej, hamuje wyzwalanie histaminy i normalizuje nadmierną produkcję u alergików immunoglobulin typu E (IgE) odpowiedzialnych za powstawanie stanów zapalnych.