Krwiściąg lekarski
Krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis)
Krwiściąg lekarski– gatunek rośliny należący do rodziny rózówatych (Rosaceae). W warunkach naturalnych występuje w umiarkowanych strefach Eurazji i Ameryki Północnej. Nazwa pochodzi z łaciny, Sanguis oznacza krew, a sorbeo wchłaniać, absorbować. Jest jedną z trzech odmian krwiściągów występujących w naturalnych stanowiskach w Polsce. Krwiściąg lekarski jest byliną porastającą łąki i murawy o zróżnicowanej wilgotności.
Kwitnący krwiściąg lekarski na pierwszym planie
Kwitnący krwiściąg mniejszy
Swoim wyglądem pokrojem do złudzenia przypomina krwiściąg mniejszy. Jest jednak od niego zdecydowanie większy. W sprzyjających warunkach dorasta do 100-120cm wysokości. Krwiściąg mniejszy w porywach osiaga 50-70 cm. Oba gatunki mają podobne liście rozetowe charakterystyczne złożone, pierzaste, z wieloma listkami. Liście na pędach kwiatowych podłużne jajowate u nasady sercowate, grubo ząbkowane, dolna część liścia szarawa. Pędy kwiatowe zwieńczona nitkowatymi kwiatostanami bez płatków.
Rozeta liściowa krwiściąg lekarskiego
Rozeta liściowa krwiściąg mniejszy
Obie odmiany mają też taki sam okres kwitnienia, od czerwca do pierwszych przymrozków, zapylaneprzez muchówki i motyle. W sprzyjających warunkach pogodowych dochodzi także do samozapylenia. Krwiściąg stanowi roślinę pokarmową dla zagrożonego motyla nocnego błyszczki zosimi, oraz dwóch motyli dziennych, modraszka telejusa i modraszka nausitousa których gąsienice początkowo żerują w jego główkach kwiatostanowych, następnie kontynuują rozwój w gniazdach mrówek. Krwiściąg lekarski jak o jego "mniejsza wersja" jest rośliną leczniczą, wykorzystuje się korzeń jak i ziele. Są ceniony przez pszczelarzy jako roślina miododajna, oraz rolników jako roślina pastewna. Znalazły tez zastosowanie kulinarne, w okresie nim zakwitną świeże listki możemy stosować jako dodatek do kanapek i surówek.
Krwiściąg jako roślina rodzima jest zupełnie mrozoodporny, jest też łatwy w uprawie. Dobrze rośnie w typowej bogatej w kompost ziemi ogrodowej. Podłoże powinno być przepuszczalne, źle toleruje zastoiny wodne. Preferuje stanowisko słoneczne do lekko zacienionego. Rozmnażamy go poprzez wysiew nasion, najlepiej jesienią zaraz po zbiorze. Nasiona w czasie zimowego spoczynku przejdą naturalna stratyfikację i skiełkują wiosna roku następnego
Nasiona krwiściągu lekarskiego
Nasiona krwiściągu mniejszego
Nasiona odmiany krwiściągu mniejszego są zdecydowanie wieksze. Wysiew nasion w terminie wiosenno-letnim wymaga poddanie ich prostemu zabiegowi zimnej stratyfikacji. Przygotowujemy mały pojemnik np. 0,2l i trochę drobnego piasku. Nasiona moczymy 24h w niechlorowanej wodzie, potem mieszamy z piaskiem i umieszczamy w pojemniku. Pojemnik z piaskiem obficie zraszamy wodą i umieszczamy w lodówce (nie zamrażarka). Okresowo należy sprawdzać stan wilgotności i w razie potrzeby uzupełniamy wodę. Piasek powinien być wilgotny a nie zalany wodą. Zbyt duża ilość wody może spowodować rozwój patogenów i gnicie nasion. Po 3-4 tygodniach nasiona są gotowe do wysiania. Wysiew najlepiej na miejsce stałe, tak by młode siewki wykształciły odpowiedni system korzeniowy. W pierwszym roku po wysianiu młode krwiściągi tworzą tylko liście rozetowe, a zakwitają w drugim i kolejnych latach. Drugim sposobem rozmnażania jest podział karpy korzeniowej wczesna wiosną. Rozmnażane w ten sposób rośliny zakwitną jeszcze tego samego roku. Krwiściąg nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Tak jak większość bylin wymaga okresowego odchwaszczania i podlewania w czasie susz.
Siewki krwiściągu lekarskiego
Krwiściąg lekarski jak i jego „mniejsza wersja” to roślina lecznicza. Surowcem zielarski jest suszone kłącze Radix Sanguisorbae, oraz ziele Herba Sanguisorbae. Kłącze pozyskujemy późna jesienią (konic października), a ziele zbieramy w okresie kwitnienia. W medycynie ludowej, Chińskiej i Tybetańskiej od wieków surowce te były stosowane do przygotowywania nalewek, naparów i wywarów. Zawarte w nich garbniki, kwas, salicylobinowy, saponiny trójterpenowe, pochodne kwasu ursolowego i oleanolowego, flawomidy oraz taniny (elagitanina i gallotanin) pozytywnie wpływają na organizm ludzki. Mnogość związków aktywnych powoduje ze preparatom z krwiściągu przypisuje się wiele właściwości np.:
tamowanie krwawień
działanie antyoksydacyjne
neuroprotekcyjne
przeciwnowotworowe
przeciwzapalne
przeciwbakteryjne
przeciwwirusowe
spowalniające procesy starzenia
ściągające
Wszystkie te właściwości sprawiają że preparaty z krwiściągu lekarskiego poza tamowaniem wszelkiego rodzaju krwawień wykorzystywane są w leczeniu:zapaleniu błon śluzowych żołądka, wrzodach dwunastnicy, zapalenia żył i żylaków, hemoroidach, alergii, trądziku, owrzodzeniach skóry, AZS. Przeciwbakteryjne właściwości preparatów szczególnie tych wytwarzane z kłącza hamują biofilm wytwarzany przez bakterie gronkowca złocistego. Są skuteczne w leczeniu lekoodpornych szczepów tego patogenu.
Aktualizacja 15 10 2024