Pochrzyn Kaukaski
Pochrzyn Kaukaski (Dioscorea caucasica ), reliktowa endemiczna bylina. W warunkach naturalnych spotykana w zachodnich regionach transkaukaskich do wysokości 1000m n.p.m. głównie w Abchazji i kraju Krasnojarskim. Należy do rodziny pochrzynowatych (dioscoreaceae) obejmujących 650 gatunków. Pochrzyn Kaukaski to bardzo okazałe piękne pnącze, o soczysto-zielonych sercowatych liściach. W sprzyjających warunkach (wymaga podpór) dorasta do 3-4 metrów wysokości. Okres kwitnienia przypada na przełom maja i czerwca, kwiaty drobne kremowo-żółte na długich ogonkach. Owocem jest gniazdo nasienne o niespotykanej trójdzielnej budowie. W każdym segmencie znajdują się 1-2 bardzo płaskie nasiona, które wyglądają jakby były prosto z magla. W warunkach naturalnych pochrzyn Kaukaski za sprawą swoich właściwości kulinarnych i leczniczych został praktycznie wytępiony. Jako gatunek zagrożony wyginięciem (Rosja) jest pod ścisłą ochroną i znajduje się na czerwonej liście roślin chronionych. Na przestrzeni lat podjęto szereg prób uprawy w warunkach odmiennych od tych panujących na stanowiskach naturalnych. Pochrzyn Kaukaski łatwo się przystosował i dobrze rośnie w umiarkowanym klimacie krajów Bałtyckich.
Pochrzyn Kaukaski
Pochrzyn płaci wysoką cenę za swoje właściwości lecznicze i kulinarne. Trudno go znaleźć w warunkach naturalnych, i co zastanawiające trudno go również znaleźć w uprawie, mimo że nie stwarza problemów i nie jest wymagający. Z nielicznych opisów tej rośliny jakie można znaleźć w sieci wynika ze może przemarzać w okresie srogich zim, szczególnie w pierwszy roku po posadzeniu. Z mojego doświadczenia (Podkarpacie) pochrzyn jest praktyczne mrozoodporny. Uprawiam go od kilku lat, nie zabezpieczam na zimę, nie stwierdziłem by przemarzał. Ma bardzo małe wymagania i jest bardzo tolerancyjny do warunków w jakich przyjdzie mu rosnąć. Dobrze rośnie w typowej ziemi ogrodowej z duża zawartością kompostu, ale da sobie radę nawet na ciężkim gliniastym podłożu. Stanowisko słoneczne do lekko zacienionego. Podłoże o pH neutralnym najlepiej stale wilgotne, wtedy rośnie zdecydowanie lepiej, ale da radę nawet w takim okresowo przesychającym. Wymaga wysokich podpór-drabinek, doskonale się sprawdzi jako pnącze zazieleniające altanki i wszelkie ogrodowe pergole. Można go także sadzić blisko starych drzew i pozwolić by obrastał ich pnie podobnie jak bluszcz.
Kwiaty pochrzynu
Pochrzyn Kaukaski rozmnażamy poprzez wysiew nasion, albo poprzez sadzonki zielne pobierane wczesną wiosną. Podłoże do wysiewu musi być „obojętne i luźne”, najlepiej użyć mieszaninę odkwaszonego torfu i piasku w proporcjach 1:1. Do niewielkiego pojemnika wsypujemy podłoże i na jego powierzchni rozkładamy płaskie nasiona, przykrywamy 2-3 mm resztą mieszaniny torfu i piasku. Całość dobrze zraszamy i odstawiamy blisko kaloryfera, albo innego źródła ciepła, Pojemnik można przykryć szybką, co ułatwi utrzymanie wilgoci, którą okresowo kontrolujemy i w razie potrzeby uzupełniamy wodą. Do podlewania najlepiej używać wody nie chlorowanej. Okres kiełkowania jest dość długi, kilka tygodni. Sukces w postaci siewek uzależniony jet od stale wilgotnego podłoża i jego temperatury, optymalna to ok 25-27 stopni. W początkowej fazie siewki rosną bardzo wolno. Po kilku tygodniach gdy mają 2-3 liście możemy je przesadzić do doniczek. Doniczki powinne dość spore bo sadzonki będą w nich aż do jesieni, a najlepiej do wiosny następnego roku. Tak otrzymane sadzonki końcem lata możemy przesadzić na miejsce stałe. Przed pierwszą zimą należy je zabezpieczyć. W obawie że w pierwszym roku mogą przemarznąć możemy je przetrzymać przez okres zimy w nieogrzewanym pomieszczeniu (okresowo minimalnie podlewać) i wysadzić na wiosnę do gruntu podobnie jak pomidory po „zimnych ogrodnikach” połowa maja.
Dojrzewające gniazda nasienne
Nasiona pochrzynu Kaukaskiego
Sadzonki pochrzynu doniczki P9
Posiadając roślinę mateczną pochrzyn Kaukaski możemy rozmnażać poprzez sadzonki zielne. Taki sposób daje lepsze efekty, a ukorzenione rośliny rosną szybciej niż te pozyskane z nasion. Wczesna wiosną gdy pojawiają się pędy ścinamy ich wierzchołki i ukorzeniamy, jak inne rośliny zielne.
Leczniczą częścią pochrzynu jest podziemne, sporych rozmiarów bulwiaste kłącze. Kłącza zawierają saponiny steroidowe. Dioscyna, główny składnik, może zostać podzielona na składniki, takie jak glukoza, ramnoza i diosgenina. Kłącze zawiera też skrobia i substancje tłuszczowe. Do przygotowywania wywarów, nalewek i maści najlepiej wykorzystać kłącze w postaci suszonej, które odpowiednio przechowywane zachowuje swoje właściwości do 3 lat. W opisach przygotowywania leków zaleca się by kłącze było pozyskane z roślin kilku letnich, a za najlepsze uważa sią takie z roślin 20-25 letnich.
Właściwości lecznicze:
stabilizuje i obniża poziom cholesterolu
działa przeciw bólowo
łagodzi i zmniejsza zmęczenie
poprawia pamięć i nastrój
normalizuje długość i jakość snu
redukuje poziom kwasu moczowego w krwi
stabilizuje pracę układu naczyniowo sercowego
aktywuje pracę nerek i wątroby
pomaga w walce z nadwagą
Preparaty z pochrzynu są są w stanie oczyścić ściany naczyń krwionośnych z cholesterolu. Przyjmowanie środków przygotowanych z korzenia rośliny łagodzi objawy miażdżycy, poprawia stan pozawałowy, łagodzi skutki udaru, nadciśnienia i reumatoidalnego zapalenia stawów.Poprawia ukrwienie, rozszerza naczynia krwionośne, nasyca komórki tlenem, co pomaga zmniejszyć prawdopodobieństwo tachykardii i dusznicy bolesnej. Za pomocą pochrzynu leczy się również choroby wywołane niewydolnością hormonalną. Jest w stanie zatrzymać nadmierną syntezę estrogenów, utrzymując stan pacjentek z endometriozą. Leczą hipogonadyzm, osteoporozę, zaburzenia miesiączkowania, bóle, skurcze i zapalenie pochwy. Leczy zapalenie jajowodów i endometrium, hamują rozwój mięśniaków. Preparaty z pochrzynu kaukaskiego leczy zaćmę, krótkowzroczność i nadwzroczność, ale tylko we wczesnych stadiach.
Aktualizacja 5 11 2024